CBAM w pigułce: Przewodnik po unijnym mechanizmie dostosowywania 

cen na granicach

Unijny mechanizm dostosowywania cen na granicach, znany jako CBAM, to nowa regulacja, która zmienia zasady gry dla firm importujących towary do Unii Europejskiej. Ten przewodnik w prosty i przystępny sposób wyjaśnia, czym jest CBAM, dlaczego jest tak ważny i jakie podstawowe zasady muszą znać przedsiębiorcy, aby przygotować się na nadchodzące zmiany.

1. Czym jest CBAM i dlaczego UE go wprowadza?

CBAM jest jednym z kluczowych elementów Europejskiego Zielonego Ładu ambitnego planu, którego celem jest osiągnięcie przez UE neutralności klimatycznej do 2050 roku. Aby zrozumieć jego rolę, musimy najpierw poznać problem, który ma rozwiązać.

1.1. Problem: "Ucieczka emisji" (carbon leakage)

Gdy Unia Europejska zaostrza swoje przepisy dotyczące emisji gazów cieplarnianych, rosną koszty produkcji dla unijnych przedsiębiorstw. Istnieje ryzyko, że firmy przeniosą swoją produkcję do krajów o łagodniejszych normach środowiskowych lub że tańsze, bardziej emisyjne produkty z importu wyprą produkty unijne. Zjawisko to nazywamy ucieczką emisji.

Przykład: Produkcja stali w UE podlega rygorystycznym limitom i opłatom za emisję CO₂, co zachęca do inwestycji w zielone technologie. Jednak stal produkowana poza UE, np. przy użyciu energii z elektrowni węglowych, może być tańsza, ponieważ jej producent nie ponosi podobnych kosztów środowiskowych. Import takiej stali do UE podważa sens unijnych regulacji, ponieważ emisje nie znikają, a jedynie przenoszą się w inne miejsce na świecie.

1.2. Rozwiązanie: CBAM jako mechanizm wyrównawczy

Głównym celem CBAM jest wyrównanie kosztów emisji dwutlenku węgla między produktami wytwarzanymi w UE a tymi importowanymi spoza niej. Mechanizm ten nakłada na importerów obowiązek pokrycia kosztów emisji wbudowanych w ich towary, tak jakby zostały one wyprodukowane zgodnie z unijnymi zasadami. W ten sposób CBAM zachęca producentów z krajów trzecich do ograniczania śladu węglowego i inwestowania w bardziej ekologiczne procesy produkcyjne.

Aby zrozumieć, jak CBAM osiąga te cele, musimy najpierw poznać kilka kluczowych pojęć.

2. Kluczowe pojęcia, które musisz znać

Zrozumienie poniższych terminów jest niezbędne do poruszania się w nowej rzeczywistości regulacyjnej.

2.1. Emisje wbudowane: Ukryty ślad węglowy Twoich towarów

Emisje wbudowane to całkowita ilość gazów cieplarnianych, która została wyemitowana podczas procesu produkcji danego towaru, zanim trafił on na granicę Unii Europejskiej. W ramach CBAM dzielą się one na dwa główne rodzaje:

2.2. Okres przejściowy: Czas na naukę i adaptację

Wdrożenie CBAM odbywa się etapami. Pierwszy z nich to okres przejściowy, który trwa od 1 października 2023 r. do 31 grudnia 2025 r.

Najważniejsze cechy tego okresu to:

• Cel: Jest to faza "uczenia się" i zbierania danych, która ma na celu przygotowanie firm i administracji do płynnego wdrożenia docelowego systemu.
• Brak opłat: W tym okresie importerzy nie ponoszą żadnych kosztów finansowych ani nie kupują certyfikatów CBAM.
• Główny obowiązek: Najważniejszym zadaniem importerów jest kwartalne raportowanie (sprawozdawczość) emisji wbudowanych w importowanych towarach.

Skoro znamy już podstawowe pojęcia i wiemy, że znajdujemy się w okresie przejściowym, przyjrzyjmy się bliżej, na czym polega sprawozdawczość.

3. Sprawozdawczość w okresie przejściowym: Co i jak musisz raportować?

W okresie przejściowym kluczowe jest prawidłowe i terminowe składanie raportów. Oto najważniejsze informacje praktyczne.

3.1. Kto jest odpowiedzialny za raportowanie?

Obowiązek raportowania spoczywa na tzw. deklarancie zgłaszającym. Zazwyczaj jest to:

• Importer, który we własnym imieniu i na własną rzecz składa zgłoszenie celne.
• Pośredni przedstawiciel celny, w sytuacjach, gdy importer ma siedzibę poza UE lub gdy przedstawiciel zgodził się na przejęcie obowiązków sprawozdawczych.

3.2. Co zawiera raport CBAM?

Kwartalny raport CBAM musi zawierać cztery kluczowe zestawy informacji dla każdego rodzaju importowanego towaru:

1. Całkowita ilość każdego rodzaju towaru.
2. Rzeczywiste całkowite emisje wbudowane (bezpośrednie).
3. Całkowite emisje pośrednie.
4. Cena za emisję dwutlenku węgla należna w kraju pochodzenia, z uwzględnieniem wszelkich ewentualnych rabatów lub innych form rekompensaty.

Ten ostatni punkt jest kluczowy, ponieważ stanowi podstawę do przyszłych odliczeń. Zbieranie tych danych już teraz przygotowuje importerów i ich dostawców do mechanizmu, który po 2026 roku pozwoli uniknąć podwójnego naliczania opłat za emisje.

3.3. Terminy i narzędzia

• Terminy: Raporty należy składać co kwartał, nie później niż miesiąc po zakończeniu danego kwartału.
• Narzędzie: Oficjalnym systemem do składania sprawozdań jest Rejestr Przejściowy CBAM.

Prawidłowe raportowanie w okresie przejściowym jest kluczowe, ponieważ przygotowuje firmy na wejście w życie docelowego systemu CBAM.

4. Co nas czeka po 2025 roku? Okres docelowy

Po zakończeniu okresu przejściowego system CBAM wejdzie w pełną, docelową formę. Od 1 stycznia 2026 r. nastąpią trzy kluczowe zmiany:

• Obowiązek finansowy: Importerzy będą zobowiązani do składania rocznej deklaracji i umarzania (tj. oddawania) certyfikatów CBAM w liczbie odpowiadającej całkowitym emisjom wbudowanym w importowanych towarach z poprzedniego roku.
• Zapobieganie podwójnym opłatom: Kluczową zasadą CBAM jest unikanie "podwójnego opodatkowania" emisji. Importerzy będą mogli obniżyć swoje zobowiązania w UE o kwotę opłaty za emisję dwutlenku węgla, którą ich dostawca zapłacił już w kraju produkcji.
• Rola upoważnionego deklaranta: Import towarów objętych CBAM będzie możliwy wyłącznie dla podmiotów, które uzyskają status "upoważnionego zgłaszającego CBAM".

5. Podsumowanie: Twoje 3 kluczowe kroki na start

Jeśli Twoja firma importuje towary do UE, nie możesz zignorować CBAM. Oto trzy najważniejsze działania, które warto podjąć już dziś:

1. Zweryfikuj swoje towary Upewnij się, czy produkty, które importujesz, podlegają regulacjom CBAM, sprawdzając ich kody Nomenklatury Scalonej (CN) w załączniku I do rozporządzenia. Początkowo mechanizm obejmuje towary z sektorów takich jak: żelazo, stal, aluminium, cement, nawozy, wodór oraz energia elektryczna.
2. Nawiąż dialog z dostawcami Skontaktuj się ze swoimi partnerami i producentami spoza UE. Poinformuj ich o nowych wymogach sprawozdawczych i wspólnie ustalcie, w jaki sposób będą Ci przekazywać dane dotyczące emisji wbudowanych.
3. Nie ignoruj terminów Zaplanuj proces zbierania danych i składania kwartalnych raportów w okresie przejściowym. Terminowe wypełnianie obowiązków pozwoli uniknąć kar finansowych, które są nakładane w przypadku braku sprawozdania lub niewprowadzenia poprawek po wezwaniu przez odpowiedni organ krajowy.

Choć CBAM wprowadza nowe wyzwania, jest to również szansa na budowanie bardziej zrównoważonych i transparentnych łańcuchów dostaw.

© Made with passion by TECHNICZNI.org